Terapia poznawczo–behawioralna jest terapią krótkoterminową, która ma na celu zmianę takich schematów myślenia i zachowania, które negatywnie wpływają na nasze życie, obniżając poziom satysfakcji w relacji z bliskimi, czy w relacjach zawodowych. W procesie terapeutycznym klient uczy się modyfikować swoje myśli, przekonania i założenia tak, by w efekcie podnieść komfort życia.
Zadaniem terapeuty jest zrozumienie problemów klienta i pomoc w osiągnięciu wytyczonych celów; zaś zadaniem klienta określenie problemów, nauka konstruktywnych sposobów myślenia oraz zastosowanie nowych umiejętności w realnym życiu.
Klient jest zawsze aktywnym i zaangażowanym uczestnikiem terapii, co - po jej zakończeniu - bardzo pozytywnie wpływa na wykorzystanie uzyskanych sprawności i buduje niezależność od pomocy terapeutycznej.
1. Na początku zawsze psychoedukacja czyli wyjaśnienie modelu poznawczego.
• Nasze emocje i zachowania pozostają pod wpływem sposobu, w jaki spostrzegamy zdarzenia. Nasze uczucia zależą nie tyle od sytuacji, co od sposobu w jaki ją konstruujemy i interpretujemy, co o niej myślimy. Myśli, które pojawiają się w danej sytuacji są tzw. myślami automatycznymi. Najczęściej są szybkie, krótkie i nie zdajemy sobie sprawy z ich istnienia, ale uświadamiamy sobie następujące po nich emocje. W rezultacie bezkrytycznie przyjmujemy je za prawdę i reagujemy nawykowo, czasem inaczej niż naprawdę chcielibyśmy.
2. Trening rozpoznawania automatycznych myśli.
• Rozpoznawania automatycznych myśli można się nauczyć, śledząc zmiany nastroju. Kiedy zauważymy u siebie zmianę emocji, zastanówmy się Co przed chwilą przyszło mi na myśl?
3. Ocena automatycznych myśli.
• W pewnym stopniu proces ten odbywa się automatycznie. Jeśli okaże się, że dana interpretacja jest błędna i skorygujemy ją, prawdopodobnie zauważymy poprawę nastroju. Oznacza to, że poddanie dysfunkcjonalnych myśli racjonalnej refleksji, zazwyczaj wpływa na zmianę emocji.`1
• W czasie terapii pacjent uczy się jak oceniać prawdziwość automatycznych myśli.
4. Rozpoznawanie przekonań.
• Rodzaj automatycznych myśli, które decydują o jakości naszych emocji uzależniony jest od wewnętrznych przekonań.
• Od dzieciństwa formułujemy przekonania dotyczące nas samych i naszych światów (indywidualne wyobrażenia o otaczającym świecie). Te tzw. przekonania kluczowe ukształtowały się we wczesnym dzieciństwie, kiedy nie posiadaliśmy jeszcze refleksyjnej świadomości i kiedy przekonania osób znaczących (rodziców, dziadków, opiekunów i innych osób) stawały się naszymi przekonaniami.
• Przekonania kluczowe kształtują opinie dotyczące sytuacji, a te z kolei wpływają na rodzaj automatycznych myśli, które decydują o tym jak się czujemy emocjonalnie i w związku z tym jak się zachowujemy.
• Jedynie rozpoznanie kluczowych przekonań i zmiana ich, może spowodować zmianę pojawiających się automatycznych myśli, a te z kolei mogą wpłynąć na zmianę naszych uczuć i w związku z tym na zmianę zachowań.
• Przy użyciu bardzo wielu różnych metod terapeuta poznawczo-behawioralny uczy pacjenta jak weryfikować prawdziwość wybranych przekonań, a następnie inaczej interpretować zdarzenia. Im dalej sięga zmiana najgłębszych przekonań tym mniejsze jest prawdopodobieństwo nawrotu problemu.
